غدیر پدیده بزرگی برای اسلام و امت اسلامی است. تحلیل این پدیده و عید بزرگ به درستی بر اساس منطق دینی و اسلام چندان انجام نشده است و آنچه ارائه شده بخشی از این پدیده بزرگ است.
می‌توان در تحلیل این پدیده بیان کرد که غدیر دارای سه بخش کالبد، روح و کارکرد است.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی
اول: کالبد غدیر
کالبد غدیر همان است که امروز در میان ما مطرح است شامل 1. نمای تاریخی غدیر که از لحظه اقدام تاریخی پیامبر(ص) در غدیر خم شروع می‌شود و امتدادهای تاریخی توجه به غدیر و پدیده‌های تاریخی منبعث از آن را در بر می‌گیرد. ۲. آداب و احکام غدیر 3. شعارهای معطوف به غدیر.
آنچه که نمای بیرونی غدیر است از آن به جسم و کالبد غدیر یاد می‌شود. کالبد غدیر همان نما، ظاهر و قالب بیرونی است که در بستر تاریخ با سه لایه وقایعی، آدابی و شعاری خودنمایی می‌کند.
دوم: روح غدیر
روح غدیر ، جهانی پر از جریان فکری، دریایی مواج از بینش و جهان بینی و مدرسه‌ای با منطقه‌ای ویژه است.
خصایص ویژه‌ای که غدیر دارا است بخشی از روح غدیر را شکل می‌دهد. معنای واقعی امامت، ولایت و عرفان نهفته در غدیر، همه مربوط به روز غدیر است.
غدیر از ارتباط انسان و خدا لطیف‌ترین، آرامش بخش‌ترین و فراگیرترین تعریف را ارائه می‌کند. آیات قرآنی درباره وصایت و امامت به طور عمده به روح غدیر نظر دارد که در ورای کالبد آن است و تا زمانی که تحقق پیدا نکند غدیر جایگاه، معنا و عینیت خود را در جامعه به دست نمی‌آورد.
سوم: کارکردهای غدیر
همان اندازه که روح غدیر بزرگ است کارکردهای غدیر تمام‌نشدنی و بزرگ است. غدیر کارکردهای استثنایی دارد. کارکردهای غدیر در اندازه‌ها و دایره‌های کوچک نمی‌گنجد. کارکردهای غدیر صنفی نیست؛ جالب است که کارکردهای غدیر از دایره معتقدان به غدیر یعنی شیعه فراتر می‌رود و جوامع مختلف را سعی می‌کند زیر پوشش کارکردهای آرامش‌بخش، معنابخش و معنویت‌بخش خود قرار بدهد.
کارکردهای غدیر را می‌توان در سه سطح شیعی، امت اسلامی و سطح جهانی تنظیم کرد. غدیر در قبال شیعه، نقشی بنیان‌ساز اعتقادات‌ساز، اخلاق‌ساز، وحدت‌ساز ، آرمان‌ساز، جامعه‌ساز و سیستم‌ساز دارد.
کارکرد غدیر نسبت به جهان اسلام
غدیر کنترل‌کننده‌ترین و نظم‌بخش‌ترین عنصر در طول تاریخ نسبت به مسلمانان بوده و بیشترین نقش را در انسجام‌بخشی به روابط مسلمانان و ایجاد بسترهای معطوف به وحدت از خود بروز داده است. اگر ما اتباع غدیر در طول تاریخ تلاش بیشتری را به انجام می‌رساندیم تا کارکردهای متنوع، متعدد و به طور کامل وحدت‌آفرین غدیر به جامعه کلان اسلامی سرریز شود(آنگونه که امامان چنین می کردند) می‌توانستیم نقشی زیباتر و کارآمدتر را در حل مشکلات مناسبات در جامعه اسلامی ارائه کنیم و وحدت بین مذاهب را به صورتی شفاف‌تر و با حرکتی آهنگین‌تر، متوازن‌تر و ماناتر به منصه ظهور برسانیم و زیبایی‌های غدیر را در عرصه اجتماع و در امتداد محاسن اهل بیت(ع) خلق کنیم.
ما اتباع غدیر کارکردهای بی چشم داشت غدیری را به جامعه بزرگ جهان اسلامی ـ آنگونه که امامان ارزانی می‌داشتند ـ باید ارزانی بداریم.
غدیر در تفرقه امت نه تنها کوشش نکرده است بلکه بیشترین کوشش برای وحدت، همگرایی و عبور امت از بحران‌های خانمان برانداز از خود بروز داده است. غدیر قوام‌بخش‌ترین عنصر پیدا و پنهان در تاریخ نسبت به جامعه اسلامی چه شیعه و چه سنی بوده است. اگر تحلیل واقع‌گرایانه در این زمینه صورت گیرد به دست می‌آید که رفتارهای امامان به صورت اجتماعی بسترهای تداوم جامعه اسلامی را شکل داده‌اند.
اگر حرکت و کارکردهای غدیر را از تاریخ اسلامی بگیرند امروزه چه بسا تاریخ اسلام وضعیتی پرمخاطره می‌داشت و مسیر تاریخ به سمت‌وسوهای وحشتناک به پیش می‌رفت. غدیر کنترل‌کننده اوضاع و نظم بخش‌ترین عنصر در طول تاریخ نسبت به مسلمانان بوده است.
غدیر از حیث کارکردی در طول تاریخ بسیاری از مسیرها را تعدیل و تصحیح کرده و به امت اسلامی آرامش داده است.
اگر در این زمینه تحقیقی صورت بگیرد این نتیجه حاصل می‌شود که غدیر دارای انعکاس‌های اجتماعی بسیار خوبی در جامعه اسلامی بوده است.
وحدت‌خواهی ویژگی وصف‌ناپذیر غدیر است. با تحلیل محتوا گرایانه نسبت به غدیر و با تحلیل رفتار خط اول غدیر یعنی امامان به دست می‌آید که محال است غدیر این وصف را از خود دور کند چه برسد که عامل تفرقه شود. غدیر نسبت به جامعه بشری هوشمندانه در قرن‌های اولیه بنای انسانی فراگیر را پی گرفته است.
غدیر به سمت ترویج آزادیخواهی مانند محکوم‌سازی حمله به مظلوم و عبور از خط قرمزهای انسانی حرف‌های بسیار و عمیق دارد. غدیر سه سطح اجتماعی جامعه شیعی جامعه اسلامی جامعه بشری را درمی‌نوردد. بر این اساس محصور کردن غدیراز نظر کارکردی در فضای شیعی خلاف توانایی‌ها و فلسفه غدیر است و حتی محصور کردن پیام‌های آن در جامعه اسلامی حرکتی برخلاف عمق فلسفه نهفته در غدیر است.
کسانی که تنها به کالبد غدیر توجه می‌کنند و به امور ظاهری و قالبی غدیر توجه دارند ولی از روح و کارکردهای غدیر غافل هستند آنها لاجرم کارشان به محصورسازی و زندانی‌سازی غدیر در فضاهای تنگ محیطی و جغرافیایی و صنفی می‌رسد.
حتی برخی اوقات نقش منفی کاذب که با غدیر و فلسفه آن سازگار نیست به غدیر می‌دهند. کسانی که از غدیر اسباب و زمینه‌های تفرقه بین امت را فراهم می‌کنند در حقیقت در برابر غدیر ایستاده‌اند و آنها نقششان نسبت به غدیر و کارکردهای غدیر شکننده، خطرناک و بسیار تأسف‌بار است در حالی که باید در نظر داشت غدیرآمده تا ارزش افزوده ایجاد کند.
لازم است در سه مسیر شناخت قالب‌ها، منطق حاکم در غدیر و روح نهفته در آن و کارکردهای غدیر فعالیت کرد. کارکردهای غدیر باید در قالب‌های تاریخی، وصفی، توصیفی، هنجاری و نظریه‌ای بر اساس روح حاکم بر غدیر و فرآورده‌های حاصل از مطالعات توصیفی نسبت به غدیر مشاهده شود.
منبع: فارس
